Trong một thời gian huấn luyện thanh niên tôi biết nhiều nam thanh gặp tôi mặt như hường nở, cười ngoẻn ngoẻn. Đó là chưa nói những nỗi niềm chua chát vì tuyệt vọng, vì bất mãn sự bội bạc của lòng người, của những vật phàm tục. Óc ỷ lại pha màu sắc hèn yếu và nô lệ ái tình đôi khi khiến họ liều lĩnh:
Mấy lúc lòng cao hứng họ cho cuộc thế toàn những hường và hường. Họ có cả một tổ chức Tham ván bán thuyền để thỏa mãn lòng thú. Cách kết quả khốc hại của chứng đồng tính ái giống các ác quả trên.
Lẽ dĩ nhiên khi tình yêu hoạt động thì bản năng nghe thiếu thốn nầy hoạt động mạnh. Khi phải lật qua một trang sổ đời thì cứ lật rồi thôi. Sertillages sợ tâm giao là lạm dụng nên khuyên: Yêu không phải là tìm lợi của mình mà muốn cái thiện.
tính nầy cô độc hóa cuộc đời họ, làm cho họ ít bạn do đó thiếu hạnh phúc và khó thành công. Joséphine, thần tượng ái tình của Nã Phá Luân, tổ chức những cuộc tình duyên vụn trộm với Charles. Trong mấy đoạn trên, có chỗ tôi vạch cho bạn thấy những khía cạnh bi quan, buồn chán của bạn trai.
Tình cảm ảnh hưởng trên các thứ ấy một phần thôi. Cái tệ của lòng tự ái là đó. Đó là chưa nói khi gần gũi để giỡn ái tình như vậy người ta tạo những cơ hội phá hoại lòng khiết bạch của nhau, dạy cho nhau những lối ăn nói của phường mất dạy, tố cáo cho nhau, bao nhiêu tật xấu ẩn tàng trong lớp trang sức có giá trị của mả tô vôi.
Bạn trai khi yêu ai họ cũng yêu mạnh mẽ vậy, nhưng sự cúng hiến trái tim không chịu ảnh hưởng của trí tuệ và ý chí. Họ chẳng những có những ý trật đường rầy với đầu óc thiên hạ mà còn có những kiểu nói, những điệu bộ, nét mặt không mong gì tìm được ở ai. Rồi sau có những sáng xuân mà lòng họ ngao ngán sầu, sầu không lý do.
Người có lương tâm tế nhị không thể tưởng tượng được đời sống ô uế về xác thịt của những nam thanh mà người ta hay gọi là bọn cô hồn. Chữ viết có lẽ không đủ ma lực nồng nhiệt để chinh phục bằng lời nói của câu chuyện tâm sự, nhưng tôi muốn mấy dòng nầy được lọt vào cung lòng thầm kín của bạn trong những giờ bạn trầm mặc nhất . Ai mang trách vụ huấn luyện thiếu niên nên đề phòng điểm nầy.
Hình như tinh thần họ bị lỏng lẻo. Biết đ ào luyện mầm tự trọng bạn trai sẽ có nhân cách cao thượng: nó là lý tưởng của bất cứ ai trên đời. Nhiều bạn trai lúc 12, 13 tuổi sau khi ngủ trưa dậy hay vì một nguyên nhân kích thích xác thịt nào đó thấy dương vật mình cứng lên, bắt lo sợ, không biết tại sao và hồ nghi mình là kẻ quái gở về dâm dục hay mắc quái tật bất trị gì đây.
Lối sống xã hội nhất là lối sống tâm hồn của hai phái khác nhau: bạn gái ưa tỷ mỷ, chi tiết, tình cảm tế nhị, bạn trai thích đại cương, bước lẹ từ ái tình sang nhục tình. Ai đi con đường trí thức, ra đời đều cám ơn những nhà giáo khi xưa nghiêm khắc bắt mình học thuộc lòng nhiều đoạn văn hay, thơ hay, danh ngôn, công thức toán lý hóa, các niên hiệu, nhân danh, địa danh. Tinh thần họ là con thuyền mà biển là tình cảm náo động nên người ta đừng lấy làm lạ sao có không ít bạn trai vô lớp học, xác ngồi đó mà hồn bay đâu đâu.
Tôi biết trong xã hội, nhất là xã hội thời bây giờ có không biết bao nhiêu bạn trai mà lương tâm rất chai lì, trơ lẻn. Họ đã khô lạt càng khô hơn. Ngoài ra những điều ấy thì họ lo chơi giỡn, trụy lạc, cờ bạc, ngao du, bất chấp sự thăng trầm, tiến hóa của xã hội.