Chế ngự tình yêu cho trầm tĩnh. Trong nhiều tác phẩm nhất là trong người bản lĩnh, tôi nói thời đại ta ai cũng thấy cần những đầu óc già giặn để xây dựng nhưng lại người ta ưa sống trẻ, quảng cáo trẻ, nỗ lực tìm mọi phương cách cho mình trẻ. Ai mục kích mấy trường hợp ấy, phải lấy làm khó chịu và thương hại chotính nông nỗi của họ.
Họ không để ý cho lắm kiểu hớt nào coi được cho đầu họ mà chạy theo kiểu hớt của một thời. Tôi thấy có nhiều cha mẹ thấy con trai làm lỗi chưởi ong óng khi có kẻ lạ trước mặt họ. thấy trong khi nữ sinh ưa học thuộc lòng, vận dụng óc trực giác thì nam sinh thích phân tách, thích tổng hợp.
Kể cả những bạn trai tự nhiên bên ngoài coi khiêm nhu đều sánh với bạn gái có cái gì cứng cỏi hơn. Đừng nói chỉ bạn gái có kẻ thèo lẽo. Cuộc đời do đó có thể hư.
Nó làm con người mất chân lý, tôi muốn nói làm con người mù quáng không còn nhận được thực giá trị của chính bản thân mình. Về cơ quan sinh dục, tôi đã trình bày theo khoa học trong cuốn Đời Uyên Ương ở chương ba. Ngày xưa Khuất Nguyên chán đời cho là chỉ một mình tỉnh, thiên hạ đều say, đời đục cả, một mình ông trong.
Họ có thể ngày mai đả đảo tuyệt đối một điều mà họ ngày nay quý trọng tuyệt đối. Luật bắt chước phổ thông mà Gabriel de Tarde nói về đời sống xã hội, bạn trai áp dụng không ít. Nhưng ta phải biết kính trọng thân thể vì trong đó tinh thần hoạt động và nhất là nó làm cung điện của Thượng đế ngụ.
Người chồng sống cần sự âu yếm của vợ lắm, nhưng họ chịu không nổi sự nheo nhóc của gia đình: con khóc, lợn kêu, đầy tớ đi rật rật, áo quần ngổn ngang, các thực phẩm tới bữa ăn mà chưa sẵn. Mẹ đau khổ gần rơi lệ đưa con ra đời. Ban đầu bạn trai cảm thấy rụt rè trước một con người mà tâm hồn đối với họ là một vũ trụ mới lạ quá, có lẽ huyền bí lắm.
Sống êm đềm trong tay mẹ hiền, bên bóng cha, giữa sự nuông chiều của anh chị, bà con. Con người bạn gái kỳ biệt, con người bạn trai cũng kỳ biệt. Bạn gái không có ác ý khinh người, coi mình là tất cả.
Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Vì tình yêu có mục đích sáng tạo, nên ái tình mà tôi bàn với bạn trên kia, khi nó đi hết nốt nhạc thần tiên của nó, nó sẽ đến một bản hòa tấu tự bản chất là thánh thiện mà hay bị lạm dụng, hiểu lầm, nên thường bị coi là ô uế: tôi muốn nói nhục tình. Tóm lại căn tạng của bạn gái phức tạp còn căn tạng của bạn trai đơn giản.
Nên giúp họ bằng cách giải phẩu tâm hồn họ, chỉ cho họ điều khôn dại và nhất là chỉ việc làm hấp dẫn cho họ. Người không làm phép lạ nữa. Khi nào muốn công việc gì, kể cả việc chơi, họ mạnh mẽ tiến đến hành động.
Ai có thẩm quyền giáo dục cần giải thoát cho bạn trai khỏi xiềng xích đó. Lúc làm hiệu trưởng một trung học đường nọ tôi thấy có lối năm sáu nữ sinh mến cách đặc biệc một giáo sư kia cótính chuyên môn kỳ cục. Khi sáng tạo con người, Ngài đã sáng tạo trong tinh thần yêu mến.