Trong một chương sau, tôi sẽ xét những cách thoả mãn khát vọng đó. Bạn lại đã hăng hái khen bản đó với một cô - bạn biết tôi nói ai rồi chứ? Và bạn còn có thể tuyên bố rằng bản đó của Beethoven và "mùi rất mực" nữa. Vậy nhất định không được đọc báo trên xe! Thế là đã để dành được 45 phút rồi đấy nhé!
Nhưng xin bạn nhớ, ngay từ lúc đầu, là 90 phút để dành cho sự học, ba phần trong mỗi tuần như vậy, phải là những phút quan trọng nhất, trong số 1080 phút của tuần lễ. Lẽ dĩ nhiên, nếu sau khi đọc Hazlitt và đã thí nghiệm như vậy, bạn vẫn tin chắc rằng trong tâm hồn bạn còn có cái gì cừu địch với thơ thì bạn đành phải học lịch sử hoặc triết học vậy. Làm như vậy bạn sẽ có được một khoảng thời gian dài ít nhất là 3 giờ.
Bạn kêu lên: "Sao? Ông có ý dạy tôi sống 24 giờ một ngày nghĩa là 168 giờ một tuần mà ông chỉ tính có 7 giờ rưỡi thôi ư? Ông hy vọng làm được một phép mầu với số giờ đó ư?". Điều đó rất dễ chịu và làm cho ta bình tĩnh, yên vui. Bạn cho điều đó là tự nhiên phải không? Vậy thì tại sao bạn lại ngạc nhiên khi tôi bảo rằng mỗi ngày trung bình bỏ ra một giờ luyên trí, sẽ làm cho óc bạn hoạt động hăng hái lên luôn luôn?
Nhưng đã có người đạt được, nhờ nhận chân rằng không phải tìm cái vui cho thân thể hoặc tâm hồn mà phải luyện trí và bắt hành động phải hợp với nguyên tắc thì mới có hạnh phúc. Như trên tôi đã nói, sự tiếp tế thời gian có chỗ này quý nhất, là ta không thể tiêu non nó được. Điều quan trọng nhất là luôn nhận thấy luật nhân quả, nghĩa là thấy sự phát triển liên tiếp trong vũ trụ, nói một cách khác, là thấy luật biến hóa.
y không đáng được tiếp tế thời gian, phải khoá công tơ lại cắt thời gian của y đi". Riêng tôi, tôi nghĩ không có gì hợp thời bằng những tư tưởng của Marc Aurele hay Epictete; sách của hai ông rực rỡ những lý lẽ thông thường, áp dụng được vào đời sống hàng ngày của hạng trung nhân như bạn và tôi. Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi.
Nó là hình hình thức của nguyện vọng chung của nhân loại: Nguyện vọng tìm hiểu thêm. Chỉ thay đổi một chút thôi, dù là thay đổi cho đời ta sung sướng hơn, ta cũng thấy khó chịu, bất tiện. tôi nói vậy và buồn mà nhận rằng phần đông người ta không đọc thơ.
Sách Anh viết về vấn đề đó không có cuốn nào hơn được cuốn ấy, và không một người nào đã đọc mà còn có thể hiểu lầm rằng thơ là một thứ khổ hình thời Trung cổ, là một giống voi điên khùng, nguy hiểm, hoặc một họng súng tự khạc đạn để bắn chết những người đứng cách bốn chục thước. Nhưng riêng về phần tôi thì không khi nào bạn bắt gặp tôi du lịch mà không mang theo Marc Aurele. Xin bạn làm ơn cho tôi biết quý danh cùng địa chỉ và dạy cho tôi cách bạn đã làm cách nào được vậy.
Tiền nhà tăng lên bạn không thấy thú sao? Nếu bạn nghiên cứu vấn đề nhà cửa ở Luân Đôn mỗi tuần ba buổi tối, mỗi buổi tối một giờ rưỡi, bạn sẽ thấy hăng hái làm việc hơn và đời bạn sẽ thay đổi hẳn. Tôi chỉ nhắc lại cho bạn đấy thôi. Nếu không sẵn sàng chịu những thất vọng, nếu không mãn nguyện khi thấy gắng sức nhiều mà kết quả ít thì, thì thôi đi, đừng khởi sự nữa.
Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Lẽ nhân quả bao bọc vũ trụ. Nhưng bây giờ tôi già rồi và nghỉ hay không là tùy tuổi tác.
Nhiều người hỏi mướn thì chủ phố phải tăng tiền. Trước hết, xin bạn đề phòng nhiệt tình của mình. Nghệ thuật là cao quý, nhưng không phải là cao quý nhất.